ՆԱՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ

«Մեր ցասումն ենք արտայայտում 2004 թուականին, ՆԱՏՕի «Համագործակցութիւն յանուն խաղաղութեան» դասընթացների շր-ջանակներում հայ սպայ Գուրգէն Մարգարեանին սառնասրտօրէն սպանած ադրբեջանցի Ռամիլ Սաֆարովի արտյանձնելու՝ Հունգարիայի կառավարութեան անբարոյ եւ անպատասխանատու որոշման առնչութեամբ: Նաեւ դատապարտում ենք Ադրբեջանի կառավարութեան ատելութեամբ լի գործողութիւնները, ինչի արդիւնքում մարդասպանին ոչ միայն ներում, նաեւ՝ հերոսի կոչում շնորհուեց:
Յորդորում ենք միջազգային հանրութեանը միանալու մեզ եւ պահանջելու, որպէսզի Հունգարիայի կառավարութիւնը  ներողութիւն խնդրի արարքի համար եւ չեղեալ յայտարարի Սաֆարովին յանձնելու անբարոյ որոշումը:  Ադրբեջանի կառավարութիւնից՝ պահանջում ենք հետ վերցնել  ներման որոշումն ու  անյապաղ բանտարկել Սաֆարովին»:
Այս յայտարարութեամբ, Լոս Անջելեսի հայ համայնքը Սեպտեմբերի 6ին  Հունգարիայի ու Ադրբեջանի հիւպատոսարանների առջեւ իր բողոքի ձայնը միացրեց աշխարհի տարբեր կողմերում անարդարութեան դրսեւորման դէմ բողոքող բազմահազար հայերին:

 

«Արիւնալի փողերով գնուած Հունգարիա»,  «Ամօթ Հունգարիային», «Ամօթ Բաքուին», «Արդարութիւնը գին չունի»,  «Պահանջում ենք արդարութիւն» ցուցապաստառներով հազարից աւելի ամերիկահայեր մասնակցեցին Հայ Երիտասարդաց Դաշնակցութեան, Միացեալ Հայ Երիտասարդների, ՍԴՀԿի «Կայծ» ուսանողական միութեան, Հայ ուսանողական համախմբուած միութիւնների եւ ՀՅԴ «Շանթ» ուսանողական միութեան համատեղ ջանքերով կազմակերպուած բողոքի ցոյցին:
Հաւաքն աննախադէպ էր մասնակիցների բազմազանութեամբ՝ Հունգարիայի եւ Ադրբեջանի գործած անարդար ու զազրելի քայլերը դատապարտելու համար հաւաքուածների թւում էին քաղաքական-հասարակական գործիչներ, հոգեւորականներ, իրաւաբաններ, մտաւորականներ, լրագրողներ, հայկական դպրոցների աշակերտներ, արցախեան պատերազմի վետերաններ, ամերիկահայ տարբեր միութիւնների ու կազմակերպութիւնների ներկայացուցիչներ. մեծ թիւ էին կազմում երիտասարդները:
Բողոքի ցոյցի բանախօսները՝ Լոս Անջելեսի քաղաքային խորհրդի անդամ Փօլ Գրիգորեանը, ՀԵԴ Արեւմտեան շրջանի Կեդրոնական վարչութեան ատենապետ Դաւիթ Առաքէլեանն ու Միացեալ Հայ Երիտասարդների նախագահ Յարութիւն Յարութիւնեանը դատապարտեցին Հունգարիայի ու Ադրբեջանի գործողութիւններն ու պահանջեցին արդարութեան վերականգնում: Նրանք ընթերցեցին նաեւ ցոյցի կազմակերպիչ միութիւնների համատեղ յայտարարութիւնը (յայտարարութիւնից հատուած՝ ներկայացուած էր վերեւում), որ նամակի տեսքով փորձ արուեց փոխանցել միեւնոյն կառոյցում գտնուող Հունգարիայի ու Ադրբեջանի հիւպատոսութիւններին: Շէնքի անվտանգութեան ծառայութիւնից յայտնեցին, որ մուտքը հնարաւոր է միայն հրաւէրի դէպքում, եւ խորհուրդ տուեցին նամակը ուղարկել փոստով:
Բողոքի ցոյցի կազմակերպիչներն ու մասնակիցները համոզմունք յայտնեցին, որ Ադրբեջանի բացայայտ թշնամանքի այս արտայայտութիւնը հայերի նկատմամբ նշան է, որ հասունացել է Արցախի անկախութիւնը ճանաչելու հարցը: «Մէկ հայրենիք, մէկ ազգ, մէկ պայքար» կարգախօսով ցուցարարները յայտարարեցին, որ Արցախի ու Հայաստանի կողքին են եւ պատրաստ հասնելու արդարութեան ճանաչմանը:
Ստորեւ՝ ներկայացնում ենք պատառիկներ հաւաքի մասնակիցների հետ արուած հարցազրոյցներից.
ՓՕԼ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ, Լոս Անջելեսի քաղաքային խորհրդի անդամ.-  Ռամիլ Սաֆարովի հանդէպ Ադրբեջանի գործողութիւնները, ողջ աշխարհին ցոյց տուեցին, որ հայերի նկատմամբ անհանդուրժողականութիւնն ու ատելութիւնը Ադրբեջանի կառավարութեան պաշտօնական դիրքորոշումն է: Սա պէտք է բաւարար պատճառ լինի միջազգային հանրութեան համար,  որպէսզի աշխարհը միահամուռ ճանաչի Արցախի ինքնորոշումն ու անկախութիւնը, քանզի  ադրբեջանցիները պարզորոշ աշխարհին ներկայացրին իրենց այն մտադրութիւնը, որ պատրաստ են ոչնչացնել հայերին, որտեղ հնարաւոր է: Արցախցու համար, ըստ այդմ, նման երկրի կառավարութիւնը յստակ սպառնալիք է:
ՓՐՈՖ. ԼԵՒՈՆ ՄԱՐԱՇԼԵԱՆ, պատմաբան,  դասախօս.- Անշուշտ տխուր է, որ Հունգարիան գնաց նման քայլի, իսկ Բաքուն նման կերպ հերոսացրեց Սաֆարովին, բայց այս իրավիճակը Հայաստանին եւ հայութեանը առիթ է տալիս եւս մէկ անգամ ներկայացնելու ադրբեջանցիների իրական մտադրութիւնը  ողջ աշխարհին: Այս օրերին միջազգային մամուլը Ադրբեջանի դէմ է եւ իր համակրանքն է արատայայտում հայերին: Սա մեզ առիթ է տալիս, որ աշխարհին համոզենք, որ անկարելի է, որ արցախցին ապրի Ադրբեջանցիների հետ նոյն երկրում: Մեր դիւանագէտները պէտք է կարողանան օգտագործել Ադրբեջանական կողմի այս քայլը եւ բանակցութիւնների ժամանակ բարձացնել հարց, թէ ինչպէս կարելի է ապրել մի ժողովրդի հետ, ով պատրաստ է քնած ժամանակ սպանելու:
ԴԱՒԻԹ ԱՌԱՔԷԼԵԱՆ, ՀԵԴ Արեւմտեան շրջանի Կեդրոնական վարչութեան ատենապետ.- Սա հարուած է մեր ժողովրդի արժանապատուութեանը եւ Արցախին եւ մենք այստեղ ենք, որ ի լուր աշխարհի յայտնենք, որ հայ ժողովուրդը չի ընդունում նման վերաբերմունք եւ մենք կանգնած ենք Արցախի կողքին, ազատագրական պայքարին մասնակից մեր տղաների կողքին: Հունգարիան, որպէս մեղքի թողութիւն, պէտք է ճանաչի Արցախի անկախութիւնը: Միայն այս քայլով մենք կը հաւատանք, որ Բուդապեշտը յանցաւոր գործարքի մէջ չէ Ադրբեջանի հետ:
ԿԱՐՕ ՂԱԶԱՐԵԱՆ, Իրաւաբան, Հայ Իրաւաբանների Միութեան նախագահ.- Հունգարիայի ու Ադրբեջանի քայլերը դատապարտելի են եւ մեր միութիւնն այս առիթով նամակ է յղել նախագահ Օբամային: Հայ համայնքը պէտք է համախմբուի, ինչպէս այսօր, առանց վարանելու, պէտք է հետամուտ լինի արդարութեան հաստատմանը:  Կարծում եմ, այս բողոքի ձեռնարկը լաւ սկիզբ է, որին, ըստ իս, պէտք է յաջորդի պատասխան պահանջելը, այնուհետեւ՝ եթէ պատասխանն ընդունելի կամ բաւարար չէ՝ պատասխանի դիմաց տալ յաջորդական պահանջներ, այսինքն՝ ակտիվիզմ կոչուած բառը բուն իմաստով պէտք է ապրուի, ոչ թէ միայն իմ ու ձեր կողմից, նաեւ՝ իւրաքանչիւր հայի կողմից, ով հայկական խիղճ, հայկական սիրտ, հայկական հոգի ունի: Մենք պէտք է ազգովի ցոյց տանք,  որ չենք ընդունում Հունգարիայի ու Ադրբեջանի քայլերը, որոնք արհամարհելով միջազգային օրէնքները, խեղկատակութեան են վերածում իրավիճակը՝ մարդասպանին ազատելով ու հերոսի կոչում տալով, եւ դեռ յայտարարում են, թէ յաջորդը Ղարաբաղն է: Իմ կոչն է՝ քայլ առաջ եւ դէպի յաղթանակ, որպէսզի այսպիսի խեղկատակութիւններ ի վնաս որեւէ հայորդու արեան այլեւս երբեք չպատահի: Հայաստանի կառավարութիւնն, իր հերթին, Սփիւռքի հետ համատեղ ջանքերով, պէտք է գանգատները ներկայացնի զուգահեռ երեք կառոյցներում՝ ՄԱԿում, Եւրոպական Խորհրդում, եւ ՆԱՏՕում:
ՆԵԼԼԻ ՄԱՐՏԻՐՈՍԵԱՆ, «Հայրենասէր» միութեան համահիմնադիր.-  Այս դէպքը եկաւ փաստելու, որ  Ադրբեջանի լկտիութիւնը չափ ու սահման չունի: Սա այն երկիրն է, որին երբեւէ չպէտք է վստահել, ու այս դէպքը պէտք է եւս մէկ անգամ դաս լինի մեզ համար, թէեւ մեր պատմութիւնն ինքնին հարուստ է նմանատիպ դասերով: Պէտք է կարողանանք օգտագործել այս առիթն ու հրաժարուենք կործանարար Մադրիդեան սկզբունքներից, որը ենթադրում է պատմական հայկական ազատագրուած որոշ տարածքների յանձնումն  Ադրբեջանին:  Արցախեան պատերազմում ազատագրուած իւրաքանչիւր սանտիմետր հող մենք պէտք է սրբութեամբ պահենք, փայփայենք ու  ու լայնածաւալ վերաբնակեցում իրականացնենք, որովհետեւ ազատագրուած հողը դառնում է հայրենիքի հատուած, երբ այնտեղ մարդ է ապրում:

 

ԷՆԹՕՆԻ ՊՈՐՏԱՆՏԻՆՕ, Կալիֆորնիայի խորհրդարանի անդամ.- Սա մեծ անարդարութիւն է միջազգային իրաւունքի եւ ողջ աշխարհում հայերի դէմ: Ես այսօր այստեղ եմ՝ իմ համերաշխութիւնը յայտնելու հայ համայնքին, իմ ձայնը միացնելու հաւաքուած հայ երիտասարդների ձայնին, որ շատ բարձր է ու ազդեցիկ:
ԱՐՄԻՆԷ ԱՆՏՈՆԵԱՆ, Կալիֆորնիայի SEUI Local 721 արհմիութեան Հայկական կոմիտէի նախագահ.- Ինչպէս ցանկացած հայասէր կազմակերպութիւն, ինչպէս ցանկացած հայրենասէր հայորդի, մենք միանում ենք եւ որպէս կազմակերպութիւն եւ որպէս անհատ մեր ժողովրդի բողոքի ձայնին: Այս եղերական ոճրագործութիւնն անհատի դէմ,  ազգի դէմ նաեւ մեծ ապտակ էր ողջ Եւրոպային ու արեւմուտքին: Մենք  ներկայացնում ենք Կալիֆորնիայի ամենամեծ արհմիութիւնը, որի պատգամներից է հաւասարութիւնը, մարդասիրութիւնն ու արդարադատութիւնը: Մենք հաւատում ենք այդ սկզբունքներն եւ պատրաստւում ենք այս դէպքի մասին իրազեկել մեր արհմիութեան շրջանակներում ու արդարութեան հաստատման մեր պայքարում ներառել նաեւ այլազգիների:
ՅԱՐՈՒԹ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ, Միացեալ Հայ Երիտասարդների միութեան նախագահ.- Սա առաջին քայլն էր Լոս Անջելեսի համայնքի կողմից նախատեսուած  միջոցառումների շարքից: Հունգարիայի ու Ադրբեջանի արարքը խայտառակութիւն էր եւ մենք, որպէս հայ երիտասարդներ պէտք է պատասխան պահանջենք ու  հասնենք նրան, որ Սաֆարովը կրի իր արժանի պատիժը,  եւ մեր բողոքի ձայնը հասանելի դարձնենք լայն հանրութեանը:
ՄՈՎՍԷՍ ԱՐԻՍՏԱԿԷՍԵԱՆ,  Հայաստան, «ժողովրդի իշխանութիւն» հասարակական քաղաքական կազմակերպութեան համակարգող խորհրդի անդամ.- Ամերիկայի հողի վրայ տեսայ մի բռունցք՝ համայնքը համախմբուած հայ ժողովրդին հասցուած հերթական հարուածի դէմ: Ցաւօք, սա նաեւ Հայաստանի  դիւանագիտական պարտութիւնն էր, որի արդիւնքը դարձաւ մարդասպանի հերոսացումը Ադրբեջանում: Կարծում եմ, սրա հետեւանքը պէտք է լինէր ՀՀ ԱԳ նախարարի հրաժարականը, իսկ Հայաստանի նախագահը պէտք է վերանայեր արտաքին քաղաքականութիւնը: Ի հարկէ, սա նաեւ խօսում է Հունգարիայի իշխանութիւնների եւ Ադրբեջան պետութեան ոչ մարդավայել, մարդու իրաւունքներին հակասող գործողութիւնների մասին: Հունգարիայի կառավարութեանը թւում է, թէ երեք միլիարդ դոլարով տնտեսութիւնը  ճգնաժամից փր-կելու քայլը բաւարար արդարացում է, բայց իրականում՝ դա հարուած էր մարդու հիմնարար՝ կեանքի իրաւունքի դէմ: Այս դէպքում, դրսեւորուեց նաեւ Եւրոպայի երկակի ստանդարտների կիրառումը: