By Asbarez | Saturday, 07 September 2019
ՀՅԴ Արցախի Կենտրոնական Կոմիտէի Ներկայացուցիչ Դաւիթ Իշխանեան
Վարեց՝ ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ
«Թէ անցեալում, թէ ներկայում լուրջ, էական փոփոխութիւններ չկան նախաձեռնողական, «ագրեսիւ» (յարձակողական-Խմբ.), համադրուած քաղաքականութեան մասով».
«Առաւօտ»ի զրուցակիցն է ՀՅԴ Արցախի Կենտրոնական կոմիտէի ներկայացուցիչ Դաւիթ Իշխանեանը:
ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Հայաստանի դիւանագիտական կորպուսի (մարմինի, խումբի-Խմբ.) ներկայացուցիչների հետ հանդիպման ժամանակ վերջերս վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը բաւականին ուշագրաւ յայտարարութիւն արեց՝ ասելով, որ իրեն չի բաւարարում այն ժառանգութիւնը, որն ինքը ստացել է Արցախի հարցի կարգաւորման փաթեթի տեսքով: Աւելին, վարչապետն ասաց, որ մտահոգուած է այդ ժառանգութիւնից, քանի որ խեղաթիւրուած դրուագներ կան: Դուք այդ իրադարձութիւնների սկզբից քաղաքական դաշտում էք, հաւանաբար որոշ տեղեկութիւնների տիրապետում էք, կա՞ն այդ փաթեթում դրուագներ, որոնք խեղաթիւրուած են եւ կարող են մտահոգել ՀՀ վարչապետին, ով, ըստ էութեան, հարցի բանակցողն է:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Ժառանգութիւն ասուածը, հաւանաբար, ինչպէս իրաւական, նաեւ քաղաքական կատեգորիա (դասակարգ-Խմբ.) է, հետեւաբար, այդ առումով նաեւ չեմ կարող ամբողջական մեկնաբանել վարչապետ Փաշինեանի արտայայտած կարծիքը եւ միանշանակ գնահատական տալ, թէ ի՛նչ ժառանգութեան մասին է խօսում: Եթէ մենք անդրադառնանք ժառանգութիւններին, ապա պէտք է ասենք, որ 1990ականներին եւս մեր ծնողներից վատ ժառանգութիւն ենք ստացել: Ամէն վատ ժառանգութիւն շտկելու հնարաւորութիւն կայ: Այդ պարագային մեղադրանքներով կամ փակագծերով ամէն ինչ ներկայացնելու իմաստը միշտ չէ, որ արդարացուած է: Ես չեմ կասկածում, որ մենք տասնամեակների ընթացքում, յատկապէս 1994 թուականից ի վեր, աստիճանաբար, մեր դիւանագիտական առաքելութեան մէջ որոշակի կորուստներ ենք ունեցել, ինչի մասին տարբեր առիթներով ներկայացրել ենք մեր տեսակէտները, մտահոգութիւնները, բարձրաձայնել ենք դրանք, փորձել ենք տալ նաեւ առաջարկներ: Բայց ամբողջական պատկերացում կազմել, թէ ի՛նչ ծալքերի մասին է խօսում վարչապետը եւ ի՞նչ նկատի ունի՝ կը դժուարանամ ասել: Մենք աւելի շատ պէտք է խօսենք առաջարկների եւ ապագայի տեսլականների մասին, չփորձենք քրքրել եւ փորփրել այդ բացթողումները, որոնց ժամանակ բոլորս էլ ունէինք հնարաւորութիւններ՝ այս կամ այն առումով, ազդելու, ներազդելու: Որքանո՞վ ենք մենք կարողացել, որքանո՞վ է մեզ յաջողուել այդ ամէնը. մի բան կարող եմ ասել, որ բացի 2016 թուականի ապրիլեան գործողութիւնների հետեւանքով ունեցած որոշ տարածքային կորուստներից, յամենայնդէպս, մենք կարողացել ենք ամբողջապէս՝ համադրուած-չհամադրուած, դերաբաշխմամբ, թէ ինքնահոսով, մեր առաքելութեան մէջ որոշակի դերակատարութիւն ունենալ՝ թէ՛ քաղաքական ասպարէզում, թէ՛ ժողովրդի անվտանգութեան ապահովման, թէ տնտեսական առաջընթացի եւ ընդհանուր կայունութեան առումներով: Մենք, իհարկէ, ակնկալում ենք աւելի բացարձակ արդիւնքներ, բայց աշխարհաքաղաքական զարգացումները, տարածաշրջանում մեր դիրքն ու տեղը, նաեւ մեր հնարաւորութիւնները մեզ այդ բացարձակ արդիւնքներն ունենալու քիչ տեղ են թողնում:
ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Նախկին իշխանութեան շատ ներկայացուցիչներ դաւադրութիւններ տեսան Նիկոլ Փաշինեանի այդ յայտարարութեան մէջ: Կա՞յ այս ամէնում դաւադրութիւն, Նիկոլ Փաշինեանի վարչապետութեան ընթացքում արցախեան հարցի կարգաւորման զարգացումներում »մութ« գործարքներ յայտնի՞ են ձեզ:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Ձեր հարցադրման համատեքստում ես յիշեցի պարոն Փաշինեանի արած այն յայտարարութիւնը, որ Արցախում դաւադիր ուժեր կան եւ դաւադրութիւններ են պատրաստում… Այսինքն՝ ո՞ր կողմն է դաւադիր: Ես կարծում եմ՝ մենք դաւադիր կողմ չունենք, եւ դաւադրութիւններ փորձել փնտռել այս կամ այն կողմում՝ ճիշդ չէ: Մեզ պէտք են համադրուած քայլեր: Մեր արտաքին քաղաքականութեան մէջ մեզ անհրաժեշտ է օգտագործել այն հնարաւորութիւնները, որոնք մեզ ընձեռուած են, որպէս երկու հայկական անկախ պետութիւններ՝ մէկն, իհարկէ, իր չճանաչուած լինելու հանգամանքով, միւսն՝ իր հնարաւորութիւններով: Թերեւս, պարոն Փաշինեանի վարած քաղաքականութեան մէջ, իր յայտարարութիւնների մէջ, այո, ես տեսնում եմ մտահոգութիւններ: Բայց խօսել դաւադրութիւնների եւ դաւադրութիւնների տեսութեան մասին մի քիչ ճիշդ չէ, մանաւանդ, երբ խօսում ենք Արցախի հարցի մասին: Այդ առումով, մենք պէտք է լինենք մի քիչ կոռեկտ (ճշգրիտ-Խմբ.), մի քիչ զուսպ, նաեւ՝ պատասխանատու, եւ փորձենք մեր արտայայտած տեսակէտներում, մեր յայտարարութիւններում տեսնել դրա հետեւանքները: Այդ համատեքստում, եթէ ունենք մտահոգութիւններ, պէտք է դրանց մասին բարձրաձայնենք, առաջարկներ ներկայացնենք: Այս կամ այն կողմում դաւադիր ուժեր տեսնելով՝ մենք յաջողութիւններ չենք կարող արձանագրել, կորուստները կը լինեն մեր ուղեկիցը:
ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Օգոստոսի 5ի հանրահաւաքում Նիկոլ Փաշինեանի արած յայտարարութիւնը՝ »Արցախը Հայաստանն է եւ վերջ«, Ադրբեջանում կոշտ հակազդեցութիւն ստացաւ, համանախագահները դեռ չեն արտայայտուել այդ առիթով: Եթէ նման յայտարարութիւն է անում ՀՀ վարչապետը՝ այս պահին դեռ հարցի հիմնական բանակցողը, ի՞նչ ազդեցութիւն կը թողնի դա հարցի կարգաւորման յետագայ ընթացքի վրայ, մանաւանդ, առաջիկայում ԱԳ նախարարների հանդիպում է նախատեսուած:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Առաջիկայում որեւէ առաջընթաց ակնկալել ԱԳ նախարարների, համանախագահների հետ հանդիպումներից՝ իրատեսական չէ: Ընդհանրապէս, որեւէ քայլեր առաջընթացի առումով, յամենայնդէպս ինձ համար տեսանելի չեն: Իրանի Իսլամական Հանրապետութիւն կատարած այցի ժամանակ՝ Թեհրանում նոյնպէս պարոն Փաշինեանը յայտարարութիւն արեց Արցախը՝ Հայաստանի մաս լինելու վերաբերեալ: Ոչ քննարկման նիւթ է, ոչ էլ որեւէ յետադարձ ունի Արցախի՝ Հայաստանի մաս լինելու պարագան, սակայն, կարծում եմ, մենք պէտք է հաշուի առնենք բոլոր հետեւանքները եւ նրբութիւնները, որ կարող ենք ունենալ մեր արտաքին քաղաքականութիւնում եւ բանակցային գործընթացում: Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում պարոն Փաշինեանի արած այս յայտարարութեան հետեւանքները միանշանակ չեն եղել՝ որպէս առաջին դէմքի արտայայտած մտքեր: Կարծում եմ, այդ նրբութիւնները մենք պարտաւոր էինք եւ պարտաւոր ենք հաշուի առնել: Այնուհանդերձ, յայտարարութիւնն արուած է, եւ այս յայտարարութիւնը որեւէ մէկի համար կարծեմ նորութիւն չէ: Գուցէ դա անակնկալ կամ անսպասելի էր Ադրբեջանի համար կամ Ադրբեջանին սատարող ուժերի, բայց հայ հանրութեան, Արցախի հիմնահարցում շահագրգիռ կողմերի, հարցին քաջատեղեակ ուժերի համար սա ակնյայտ էր, պարզ էր եւ որեւէ մեկնաբանութեան կարիք չունի:
ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Տեսէք, միւս կողմից էլ, մենք անընդհատ հաշուի ենք առել շատ նրբութիւններ, հաշուարկներ ենք արել, բայց արդիւնքում, ինքներդ էլ փաստեցիք, որ դիւանագիտական կորուստներ ենք ունեցել: Գուցէ իսկապէս արժէ՞ կոշտացնել դիրքորոշումները:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Դիրքորոշումները, նաեւ գործողութիւնները կոշտացնելու մասին այլ կարծիք չեմ կարող ունենալ: Տարբեր առիթներով լինելով արտրերկրում, Սփիւռքի հայկական գաղթօջախներում, յարաբերութիւններ ունենալով նաեւ ՀՀ դիւանագիտական կորպուսի ներկայացուցիչների հետ տարբեր աշխարհամասերում, ցաւով պէտք է ասեմ, որ թէ՛ անցեալում, թէ՛ ներկայում լուրջ, էական փոփոխութիւններ չկան նախաձեռնողական, «ագրեսիւ», համադրուած քաղաքականութեան մասով: Դա տեսանելի չէ: Մենք քանիցս իբրեւ Արցախի պատուիրակութիւն, պետական կամ այլ հանգամանքներում, միջազգային ցուցահանդէսներում եւ այլն, տեսնում ենք, թէ ինչպիսի համադրուած աշխատանք է կատարում Ադրբեջանի ԱԳՆն: Մենք ոչ միայն պէտք է կոշտացնենք մեր դիրքորոշումները, այլ պէտք է ունենանք մեր գործողութիւնների պլանը (յատակագիծը, ծրագիրը-Խմբ.), որը համադրուած կը լինի: Երբ ԵԽԽՎում ներկայացուած էին Ռոբերտ Ուոլթերի եւ Միլիցա Մարկովիչի յայտնի երկու բանաձեւերը, ես շատ լաւ յիշում եմ, որ Ռոբերտ Ուոլթերի նախաձեռնութեան տապալումը յաջողուեց մեր դիւանագիտական կառոյցների եւ լոբբինգային կառոյցների կողմից միասնական աշխատանքի արդիւնքում: Մարկովիչի զեկոյցն էլ կարող էր թերեւս այդ ճակատագիրն ունենալ, բայց, ցաւօք, մենք շատ ուշ սկսեցինք աշխատել եւ մեր ուժերը համադրել: Այնպէս, որ այստեղ մեղադրանքների լեզուով չէ, որ ցանկանում եմ խօսել, բայց մշտապէս պէտք է կարողանանք կարեւորը երկրորդականից տարբերակել եւ կարողանալ աւելի առաջնային տեղում տեսնել ազգային ու պետական շահերը, առաջնորդուել դրանցով: Մնացած բոլորը երկրորդական ու ածանցեալ են:
comments
