By Asbarez | Tuesday, 07 March 2017
ԿԱՏԻԱ ՔՈՒՇԵՐԵԱՆ
Մշակոյթն է ազգի համար ինքնաճանաչումի լաւագոյն աղբիւրը, մշակոյթի մէջ է ազգի պատկերի արտացոլանքը: Ի վերջոյ, մշակոյթը ինքնապաշտապանական զրահ է: Երբ խօսում ենք մշակոյթի պահպանման, այն պաշտպանելու եւ զարգացնելու կարեւորութեան մասին, մենք փաստօրէն վտանգուած ենք զգում եւ գիտակցաբար ու անգիտակցաբար ինքնապաշտպանութեան ենք դիմում:
Մշակոյթը ինքնապաշտպանական զրահ է: Մենք ստեղծել եւ պաշտպանում ենք այն եւ պաշտպանւում նրանով:
Ինքնաճանաչումը յանգեցնում է ինքնագնահատման, որ կարեւոր է ընդհանրապէս, սակայն խիստ անհրաժեշտ է դժուարին ժամանակներում, իսկ Հայաստանն ու հայութիւնն այսօր դժուարին ժամանակներ են դիմագրաւում: Եւ որպէսզի դիմագրաւենք երեւելի ու աներեւոյթ թշնամիներին, վերադառնում ենք մեր աշխարհագրութեան ու պատմութեան եւ վերջիններիս մասնակցութեամբ արարած մեր մշակոյթին: Երբ ժամանակը մտաւոր ու մարմնաւոր ուժերի գերլարում է պահանջում, դիմում ենք աշխարհագրութեան, առանց որի չէինք ունենայ ազգային մեր նկարագիրը եւ չէինք գրի այն պատմութիւնը, որի գրողն ու ընթերցողն ենք միաժամանակ: Հայոց պատմութիւնը արիութեան եւ մեծագործութիւնների բազում օրինակներ է աւանդել մեզ, որպէս հաստատում ու ոգեշնչում, որի շտեմարանից օգտւում ենք շարունակաբար: Հոգեկան ուժի ինչպիսի պահեստային ուժեր ունենք, որոնք մեզ համար էլ անակնկալ գրոհի են նետւում, երբ դէմառդէմ ենք գալիս ահաւոր կացութիւնների, մենք յաճախ անգիտանում ենք:
Պատմական աննախադէպ իրավիճակում յայտնուեցինք 1915ին, եւ որքան ողբերգական էր այն, նոյնքան էլ շլացուցիչ եղաւ հայութեան պատասխանը աննախադէպ այս հարուածին, իրոք շլացուցիչ, եթէ նկատի ունենանք, որ ինչպէս անձանց, այնպէս էլ ժողովուրդների պարագայում շատ է կարեւոր անկումներից վեր բարձրանալու կարողութիւնը: Հայ ազգը անկումից վեր բարձրանալու եզակի բնաւորութիւն դրսեւորեց: Մենք չգիտենք, ինչպէս կը դրսեւորէին իրենց այլ ժողովուրդներ, եթէ զգետնուէին այնպէս, ինչպէս հայ ազգը զգետնուեց, որովհետեւ այդ օրինակը չկայ համաշխարհային պատմութեան մեջ կամ մենք անտեղեակ ենք այդ մասին: Սա պէտք է մեզ համար դառնայ ինքնաճանաչումի եւ ինքնագնահատանքի աղբիւր:
Մեր բնաւորութիւնը դրսեւորուեց Սարդարապատի ճակատամարտի ժամանակ, մէկ անգամ էլ դրսեւորուեց մէկ տարի առաջ, Հայաստանի համար շատ վտանգաւոր, Ապրիլեան մարտական գործողութիւնների ընթացքում եւ որի շողարձակումը շարունակւում է եւ պիտի լուսաւորի մեր ճամբան, եթէ մենք մեզ դարձեալ նմանօրինակ կացութեան մէջ գտնենք: Իսկ նման իրավիճակի հաւանականութիւնը պարզորոշ ուրուագծւում է հորիզոնին, անհանգիստ սահմանի ու զոհերի մասին հետզհետէ աւելացող տեղեկատուութեամբ:
Մեզ մնում է աւելի շատ անդրադառնալ հայի կարողութիւններին, խրախոյս կարդալ, դադարել աջ ու ձախ նայելուց եւ այս կամ այն բարեկամ երկրից եկող օգնութիւնը որոշիչ համարելուց, այլ գլխաւորաբար ապաւինել սեփական ուժերին, այլ խօսքով ինքնաճանաչումի աշխատանքն ընդլայնել: Վեր հանել ազգի նկարագրի մէջ ազնիւն ու արժէքաւորը, յուսավառել նրան, օգնութեան կանչել մեր մտաւոր ու հոգեկան ողջ զինանոցը, որպէսզի ընդառաջ գնանք մեզ սպասող պայքարին եւ յաղթանակի համոզուածութիւն պատուաստենք: Ժամանակաւորապէս մէկդի դնենք մեր բնաւորութեան ոչ լաւ գծերի մասին բարձրաձայնելը, առանց դրանց մատնանշումն ու սրբագրումը կատարելու անհրաժեշտութիւնը մոռանալու, ըմբռնենք մէկ ու միասնական ճակատով հանդէս գալու անհրաժեշտութիւնը:
Որպէս լաւագոյն դեղատոմս, յիշենք մեր մեծերից Ղեւոնդ Ալիշանի հետեւեալ պատգամը.
<<Ազգը միշտ վար զարնել, անդադար պակասութիւններն յիշել, ողբալ եւ արհամարհել, ասոնք մարդուն սիրտը կը կոտրեն, կը թուլացնեն, կը յուսահատեցնեն: Միշտ գովելն եւ գովելի ցուցնելն ալ սիրտը կ՛ուռեցնեն, միտքը կը կուրացնեն, սնապարծ ազգասէր մը կ՛ընեն>>:
Միշտ, սակայն այսօր աւելի քան երբեք, երբ ազգովին պատմական վճռորոշ անկիւնադարձին ենք կանգնած, մեզ պողպատեայ վահան է պէտք, ինքնաճանաչում եւ ինքնագնահատանք, մեզ անհրաժեշտ են Յոյսն ու Խրախոյսը:
comments
