Զրուցեց՝ ԱՐԱ ԹԱԴԷՈՍԵԱՆ
Թարգմանեց՝ ԱՆՆԱ ԲԱՐՍԵՂԵԱՆ

ԱՐԱ ԹԱԴԷՈՍԵԱՆ.- Դուք դասախօսութիւններ էք կարդացել Թումօ կենտրոնի կազմակերպած աշխատաժողովների եւ սեմինարների ժամանակ: Ի՞նչ էք կարծում՝ անկախ բոլոր դժուարութիւններից (ներառեալ աշխարհագրական եւ աշխարհաքաղաքական), Հայաստանը շանս ունի՞ տեղեկատուական տեխնոլոգիաների (ՏՏ) ոլորտում:
ՐԱՖՖԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Միանգամայն: ՏՏ ոլորտն ապակենտրոնացուած է՝ մենք աշխատում ենք հաղորդակցութեան վրայ, իսկ հաղորդակցութիւնն ամէնուր է:

ԱՐԱ ԹԱԴԷՈՍԵԱՆ.- Գաղտնիք չէ, որ Միացեալ Նահանգները եւ մասնաւորապէս Սիլիկոնեան հովիտը շատ գրաւիչ է ծրագրաւորողների եւ ինժեներների համար: Ի՞նչ կարելի է անել, որպէսզի նրանք ԱՄՆ գնալու փոխարէն մնան Հայաստանում եւ իրենց գործունէութիւնը ծաւալեն այստեղ:
ՐԱՖՖԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Հեշտ է ցանկանալ գնալ Միացեալ Նահանգներ, որտեղ մեծ գումարներ են վճարում արդիւնաւէտ աշխատանքի դիմաց: Օրինակ, ես իւրայատուկ հնարաւորութիւն ունեմ բաւականին մեծ գումարներ վճարելու: Այնուամենայնիւ, մի շարք փոքր նախագծեր կան, որոնք կարող են մեծ յաջողութիւններ ունենալ Հայաստանում:
Մարդիկ գնում են Սիլիկոնեան հովիտ եւ մի քանի տարի անց հետ են վերադառնում, քանի որ այնտեղ հնարաւորութիւնները շատ չեն. արդէն իսկ բաւականաչափ մարդ է աշխատում խոշոր ընկերութիւններում: Միւս կողմից՝ Սիլիկոնեան հովտում բազմաթիւ հնարաւորութիւններ կան, քանի որ միլիոնաւոր սթարթափներ կան այնտեղ:
Հայաստանում մարդիկ ուզում են իրենց ընտանիքիներին մօտ լինել, նրանց դուր է գալիս իրենց կենսակերպը: Եւ եթէ մենք կենտրոնանանք աշխարհագրութեան «վերացման» վրայ, ինչը ինտերնետի նպատակն է, ապա, ի հարկէ, շանս կայ, որ մարդիկ կը մնան Հայաստանում եւ պատճառ չի լինի հեռանալու:

 

ԱՐԱ ԹԱԴԷՈՍԵԱՆ.- Ինչպէ՞ս էք ձեզ զգում Հայաստանում: Զգո՞ւմ էք արդեօք, որ այն ձեր պատմական հայրենիքն է:
ՐԱՖՖԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Անցեալ գիշեր հէնց այդ մասին էի խօսում կնոջս հետ (նա բրիտանուհի է): Ասում էի՝ համակցուած զգացում ունեմ, թէ պատկանում եմ եւ միեւնոյն ժամանակ չեմ պատկանում այս հողին:
Ես չեմ ապրում Լոս Անջելեսում կամ Բոստոնում, որտեղ հայկական մեծ համայնք կայ: Աշխատում եմ Սան Ֆրանցիսկոյում, իսկ ընտանիքս ապրում է Փիթսբուրգում: Այնուամենայնիւ, այստեղի մարդիկ ինձ նման են, նրանք ինձ նման են խօսում (ես հայերէն լաւ չեմ խօսում, բայց հասկանում եմ): Պատկանելութեան տարօրինակ զգացում ունեմ, որովհետեւ այս ամէնը ե՛ւ հարազատ է, ե՛ւ ոչ:
Երբ փոքր էի, ամէն Ուրբաթ երեկոյեան գնում էի հայկական դպրոց՝ Հայաստանի պատմութիւնը, մշակոյթն ու ժառանգութիւնն ուսումնասիրելու համար: Հիմա երբ քայլում եմ փողոցում, կարծես տեսնում եմ այդ ամէնը: Միաժամանակ ես Ամերիկայի քաղաքացի եմ, ով լիովին տեղեակ է, որ հայկական ժառանգութեան կրողն է:

ԱՐԱ ԹԱԴԷՈՍԵԱՆ.- Ի՞նչ էք կարծում՝ տեխնոլոգիաները, սոցիալական ցանցերն ու «Թուիթեր»ն աշխարհն աւելի լա՞ւն են դարձնում:
ՐԱՖՖԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Կարծում եմ՝ բազմաթիւ մարտահրաւէրներ կան, եւ մենք աշխարհը փոխելու ընթացքում ենք: Կարող եմ խօսել մասնաւորապէս «Թուիթեր»ի մասին. կարծում եմ, «Թուիթեր»ի գործը (տարբեր կարծիքներ կան, թէ որն է «Թուիթեր»ի գործը) հաղորդակցութիւնը ժողովրդավարացնելն է: Մի նկարիչ մի անգամ ասաց՝ «Թուիթեր»ը հաւասարեցնում է լանդշաֆտը (տեսարանքը-բնանկարը-Խմբ.), վերացնում է բոլոր շէնքերն ու սահմանները, եւ ես կարողանում եմ տեսնել՝ ում ուզում եմ, եւ խօսել՝ ում հետ ուզում եմ:
Մենք պէտք է նաեւ քննադատութեան պատրաստ լինենք: Այսօր, օրինակ, քննադատում են Google Glass-ը, իբրեւ թէ այն ներխուժում է մարդկանց անձնական կեանք: 20 տարի առաջ մարդիկ ասում էին՝ «բջջային հեռախօսները կ՛ոչնչացնեն ամէն ին»չ, իսկ 1800ականներին մեծ յօդուածներ էին գրւում, թէ ինչպէս է հեռագրամեքենան կործանելու աշխարհը: Տեխնոլոգիան պարզ ազդեցութիւն ունի հասարակութեան վրայ, սակայն այն կարող է նաեւ կործանարար լինել, օրինակ, ատոմային զէնքը:
Կարծում եմ՝ սոցիալական մեդիան ընդհանուր առմամբ (բացառութեամբ տուեալների գողութեան եւ հաքերութեան) աշխարհն աւելի լաւն է դարձնում: «Ֆէյսբուք»ի շնորհիւ ես անընդհատ կապի մէջ եմ ընտանիքիս հետ, իսկ «Թուիթեր»ի միջոցով կարծես լսում եմ աշխարհի ձայնը: Սրանք ընդհանուր առմամբ դրական բաներ են:

ԱՐԱ ԹԱԴԷՈՍԵԱՆ.- Շատերն ասում են, որ նորագոյն տեխնոլոգիաներն էապէս փոխել են մարդկային շփումը: Մարդիկ այլեւս չեն խօսում իրար հետ, նրանք միմեանց հետեւում են «Ֆէյսբուք»ում կամ «Թուիթեր»ում, որպիսութեան մասին իմանում սոցցանցերում կատարուած գրառումներից եւ այդպիսով կարիք չեն ունենում անձնապէս հանդիպելու կամ շփուելու:
ՐԱՖՖԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Դա բացարձակ այդպէս չէ: Իմ լաւագոյն ընկերուհին ապրում է Սիեթըլում, իսկ ես՝ կա՛մ Ուեսթ Քոսթում, կա՛մ Սան Ֆրանցիսկոյում: Եթէ յաջողւում է, տարեկան երեք անգամ հանդիպում ենք: Հանդիպման ժամանակ ընդհանուր առմամբ արդէն տեղեակ ենք լինում, թէ ինչ է կատարւում մեզանից իւրաքանչիւրի կեանքում, եւ իրար հարցուփորձ անելու փոխարէն պարզապէս զրուցում ենք:
Ոչինչ չի կարող փոխարինել դէմառդէմ շփմանը, եւ ոչինչ չի կարող լրացնել նման հաղորդակցութիւնը:

ԱՐԱ ԹԱԴԷՈՍԵԱՆ.- Կարծիք կայ, որ ֆէյսբուքեան «friend»՝ «ընկեր» բառը խեղաթիւրում է ընկերութեան իրական իմաստը:
ՐԱՖՖԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Թէ՛ «Ֆէյսբուք»ը, թէ՛ այլոք (միայն «Ֆէյսբուք»ին չեմ մեղադրում) չարաշահում են «ընկեր» բառը: Կարծում եմ՝ գիտակից մարդը հասկանում է տարբերութիւնը ընկերոջ եւ ֆէյսբուքեան «ընկերոջ» միջեւ: Մենք պարզապէս նոյն բառն ենք օգտագործում երկու դէպքում էլ: Բայց համաձայն եմ՝ այն մասամբ արժէզրկւում է:
Ասում են՝ Ալեասկայի էսկիմոսները 64 հոմանիշ ունեն «սառոյց»ի համար, իսկ մենք միայն մի բառ ենք օգտագործում՝ «սառոյց»: Կարծում եմ՝ քանի դեռ մենք գիտակցում ենք դա, խնդիր չի առաջանայ:

ԱՐԱ ԹԱԴԷՈՍԵԱՆ.- Կարո՞ղ էք ձեր օրն անցկացնել առանց շարժական սարքի կամ ինտերնետի:
ՐԱՖՖԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Ես կ՛ուզենայի օրս անցկացնել առանց հեռախօսի կամ ինտերնետի: Կինս ստիպում է այդպէս վարուել, երբ գնում ենք հանգստանալու: Դա միանգամայն հնարաւոր է, ժամանակ առ ժամանակ նաեւ՝ բաւական առողջարար: Իրականում մարդիկ չափից շատ են «կապի մէջ» տարբեր միջոցներով, կարծում եմ, պէտք է որակը գերադասել քանակից: Մենք պէտք է նախընտրենք բարձր արժէքն ու իսկապէս կարեւոր կապերը:

ԱՐԱ ԹԱԴԷՈՍԵԱՆ.- Սոցիալական ցանցերում մասնաւոր կեանքի գաղտնիութեան հետ կապուած մեծ մտահոգութիւն կայ: Մարդիկ կարծում են՝ եթէ «բաց» են սոցիալական ցանցերում, կորցնում են իրենց մասնաւոր կեանքի գաղտնիութիւնը: Ի՞նչ էք կարծում՝ հնարաւո՞ր է որոշակի հաւասարակշռութեան գալ այս հարցում, թէ՞ եթէ անձը որոշել է գրանցուել «Ֆէյսբուք»ում ու «Թուիթեր»ում, նա լռելեայն հրաժարւում է նաեւ իր մասնաւոր կեանքի գաղտնիութիւնից:
ՐԱՖՖԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Մարդիկ չեն գիտակցում, որ «Ֆէյսբուք»ում կամ «Թուիթեր»ում տեղադրուած ինֆորմացիան անմիջապէս արտահոսում է դէպի աշխարհ: Եւ այստեղ մենք անելիք ունենք. պէտք է աւելի լաւ կրթենք, թէ ինչպէս հաղորդակցուել այս նոր մեդիայում: Յիշո՞ւմ էք, մի ժամանակ ասում էին՝ մի սեղմէք «պատասխանել բոլորին» կոճակը ել-փոստում: Նոյն բանը կատարւում է այստեղ: Պէտք է այնպէս անենք, որ մարդիկ իմանան՝ ինչպէս ճիշդ օգտագործել մեդիայի այս տեսակը:

ԱՐԱ ԹԱԴԷՈՍԵԱՆ.- Մէկ այլ մտահոգութիւն կայ կապուած «Վիքիփեդիա»ի հետ: Մարդիկ գիրք չեն կարդում, քանի որ գիտեն՝ միլիոնաւոր թեմաների կարճ ամփոփագրերը կարող են գտնել «Վիքիփեդիա»յում:
ՐԱՖՖԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Կարծում եմ՝ հիմնական խնդիրը սովորելու հանդէպ սէրն է: Ծնողներս մանկուց են իմ մէջ սովորելու հանդէպ սէր սերմանել: Ամենակարեւորը բոլորի մէջ այդ սէրը սերմանելն է եւ ընդունելը, որ աշխարհը փոխւում է:
Հնարաւոր է՝ այսօր մարդիկ չեն կարդում այնքան, որքան նախորդ սերունդը, եւ գուցէ դա լաւ չէ, բայց ես չեմ կարծում, թէ մենք պէտք է ասենք՝ «Մարդիկ դադարել են կարդալ, որովհետեւ այլեւս լաւ մտադրութիւններ չունեն»: Հարցն այլ է՝ «Արդեօք մարդիկ դեռ սիրո՞ւմ են սովորել, թէ՞ նրանք յանկարծակի պասիւացել են եւ պարզապէս մարսում են ինֆորմացիան»:

ԱՐԱ ԹԱԴԷՈՍԵԱՆ.- 10-15 տարի առաջ նախագահներն ու վարչապետները համարւում էին աշխարհի ամենաազդեցիկ եւ հզօր մարդիկ: Այսօր շատերը կ՛ասեն, որ աշխարհի ամենաազդեցիկ մարդկանցից մէկը «Թուիթեր»ի փոխնախագահն է: Շատերը գտնում են, որ «Թուիթեր»ը «Արաբական գարնան» առանցքային գործօններից մէկն էր: Դուք ձեզ ազդեցիկ համարո՞ւմ էք:
ՐԱՖՖԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ.- Ես ինձ ազդեցիկ չեմ համարում: Երբ մարդիկ հարցնում են, թէ ինձ դո՞ւր է գալիս աշխատել «Թուիթեր»ում կամ խնդրում են խօսել ինժեներների հետ, ովքեր ցանկանում են աշխատել մեզ մօտ, ես ասում եմ, որ «Թուիթեր»ում աշխատելը հրաշալի է երկու պատճառով:
Առաջին պատճառն այն է, որ այստեղ պէտք է լուծել աշխարհի ամենաբարդ տեխնիկական խնդիրներից մէկը՝ ստեղծել հարթակ, որտեղ ամբողջ աշխարհը կը կարողանայ հանրային կերպով եւ իրական ժամանակի ռեժիմում հաղորդակցուել: Աշխատանքս, որքանով կարող եմ դատել, չի կարող երբեւէ աւարտուած համարուել:
Յաջորդ պատճառն այն է, որ մենք աշխատում ենք մի բանի շուրջ, որն, ըստ էութեան, կարեւոր է աշխարհի համար: Մենք փոխել ենք աշխարհն ու հաղորդակցութեան ձեւը, տապալել ենք կառավարութիւններ: Երբ բնական աղէտ է լինում, մարդիկ համախմբւում են այստեղ, երբ նրանք յաղթում են Օլիմպիական խաղերում, ինչ որ բան տեղի է ունենում մեր հարթակում, ֆուտբոլի Աշխարհի գաւաթը նոյնպէս խոստումնալից է լինելու «Թուիթեր»ում: Չկայ որեւէ այլ հարթակ, որը հնարաւորութիւն է տալիս լուծելու աներեւակայելիօրէն բարդ տեխնիկական մարտահրաւէրներ եւ փոխելու աշխարհը:
Ես ինձ աշխարհի ամենաազդեցիկ մարդկանցից մէկը չեմ համարում, բայց կարծում եմ՝ իմ թիմի պարտաւորութիւնը երկրագնդի կարեւորագոյն հարթակներից մէկը գործարկելն է: Եւ ես մեր գործը ձեւակերպում եմ հետեւեալ կերպ. «Մեր պարտաւորութիւնն է աշխարհին տալ այնպիսի «Թուիթեր», որին այն արժանի է, իսկ աշխարհն արժանի է տեխնիկապէս լաւ վիճակում գտնուող, մշտապէս հասանելի եւ հաղորդակցութիւնը ժողովրդավար դարձնող «Թուիթեր»ի: Դա մեր աշխատանքն է: