Երեւանի մէջ ցոյց՝ Մինիսկի խմբի անդամներուն դէմ

Լուսանկարները՝ Գաբրիէլ Փանոսեանի

ԵՐԵՒԱՆ - Շաբաթ, Ապրիլ 9ին, Երեւանի մէջ տեղի ունեցաւ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբակի համանախագահներու մամլոյ ասուլիսը, որուն ընթացքին լրագրող մը հարց տուաւ. <<ԵԱՀԿ Մինսկի խմբակը այժմ առաջարկներու ի՞նչ թղթածրար կը քննարկէ՝ նկատի ունենալով այն հանգամանքը, որ Ռուսիոյ արտաքին գործոց նախարար Սերկէյ Լաւրով ըսած էր, թէ նոր առաջարկներ կան>>:

Հարցումին պատասխանեց ռուս համանախագահ Իկոր Փոփով՝ ըսելով. <<Ասիկա առաջին անգամը չէ որ Լաւրով կ՛ըսէ, թէ որեւէ նոր փաստաթուղթ, այսպէս կոչուած՝ <<Լաւրովեան փաստաթուղ>>չ գոյութիւն չունի: Գոյութիւն ունին համանախագահներու առաջարկները, որոնք այս կամ այն ձեւաչափով քննարկուած են վերջին քանի մը տարիներուն ընթացքին: Գոյութիւն ունի քանի մը տարբերակ, սակայն բոլորը հիմնուած են տագնապի լուծման երեք սկզբունքներու եւ վեց տարրերու վրայ, որոնց մասին ոչ մէկ անգամ յայտարարած են համանախագահող երկիրներու նախագահները: Յիշեցնեմ, որ սկզբունքները հետեւեալներն են. ինքնորոշման իրաւունք, ուժի կիրառման բացառում եւ տարածքային ամբողջականութիւն, իսկ վեց հիմնական տարրերէն կարեւորագոյն երկուքն են՝ տարածքներու վերադարձ եւ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի կարգաւորման հարց: Ասոնք ամբողջական եւ լիարժէք են, մէկը միւսէն ստորադաս չէ: Ճի՛շդ ասոր կը վերաբերի այսպէս կոչուած՝ <<Լաւրովի փաստաթուղթը>>: Բացի այս երկու սկզբունքներէն եւ այս երկու տարրերէն, կայ նաեւ տեղահանուածներու վերադարձի հարց, Լեռնային Ղարաբաղը Հայաստանին կապող միջանցքի լայնութեան ու կարգավիճակի հարց, ուր, բնականաբար, պէտք է ըլլայ խաղաղապահ գործունէութիւն: Նախատեսուած է նաեւ, որ խաղաղապահներու տեղակայում կատարուի լուծման եզրափակիչ փուլին, երբ խաղաղ կարգաւորման մասին համաձայնագիր պիտի ստորագրու>>ջ, ըսաւ Փոփով:

Ան նաեւ յայտնեց, թէ Մինսկի խմբակի համանախագահներուն լիազօրութեան մէջ չ՛իյնար հետաքննել, թէ ո՛վ կրակոցը սկսած է, կամ ո՛վ է պատասխանատուն: Ըստ Փոփովի՝ խմբակը լիազօրութիւն ստացած է երկու պետութիւններու ռազմաքաղաքական ղեկավարութեան հետ հանդիպումներ ունենալու եւ Լեռնային Ղարաբաղ այցելելու:

<<Մեր հիմնական խնդիրը եղած է այն, որ օգնենք կողմերուն՝ կայունացնելու իրավիճակը, ինչպէս նաեւ նախաձեռնենք միջոցներու, որպէսզի ռազմական գործողութիւնները չկրկնուին: Մեր հանդիպումներու եզրակացութիւնն այն է, որ կողմերը, ամէն պարագայի, իրե՛նք այդպէս ցոյց կու տան եւ պատրաստակամ են հետեւելու Մոսկուայի մէջ ձեռք բերուած զինադուլի համաձայնութեան, ըսաւ Փոփով՝ աւելցնելով. <<Թէ ի՞նչ պէտք է ընել, որ խաղաղութիւն ապահովուի, ապա առաջին հերթին՝ կողմերը բանակցութիւններու սեղան բերելն է: Կայ այն հասկացողութիւնը, որ պէտք է նաեւ գոյանայ քաղաքական լուծում մը, որպէսզի կողմերը վստահութիւն ձեռք բերեն իրարու նկատմամբ: Մօտաւորապէս մէկ շաբաթ ետք մենք դարձեա՛լ պիտի հանդիպինք ու պիտի քննարկենք այս հարցերը>>:

Ամերիկացի համանախագահ Ճէյմզ Ուորլիք, իր կարգին պատասխանելով լրագրողի այն հարցումին, թէ՝ <<Չէ՞ք կարծեր, որ քաղաքացիները եւ զինուորականները սպաննելու, մինչեւ իսկ անոնց ականջները կտրելու դէպքերը կը յիշեցնեն <<Իսլամական պետութեան>> (ՏԱԷՇ) ոճը, որուն մասին խօսած են նաեւ Հայաստանի Հանրապետութեան իշխանութիւնները>>, բաւարարուեցաւ անդրադառնալով մարդու իրաւունքներու խախտման բաժինին: <<Մենք խիստ մտահոգ ենք մարդու իրաւունքներու բոլոր խախտումներուն վերաբերող հաղորդումներով: Մենք տեսած ենք լուսանկարները, ունինք տուեալներ, այս գծով հանդիպում ունեցած ենք Միջազգային Կարմիր խաչին հետ եւ պնդած ենք անոնց, որ ճշգրտօրէն դիտարկեն, թէ ի՛նչ տեղի ունեցած է… մենք այս հարցը արծարծած ենք մայրաքաղաքներուն մէջ… Մենք խիստ մտահոգ ու անհանգիստ ենք մարդու իրաւունքներու որեւէ ոտնահարումով>>, ըսաւ ամերիկացի համանախագահը:

Իսկ այն հարցումին, թէ առանց Լեռնային Ղարաբաղի բանակցութեանց մասնակցութեան՝ այս հարցը կը կարգաւորուի՞, Փոփով պատասխանեց. <<Ասիկա առաջին անգամը չէ, որ կ՛ըսենք, թէ որոշ փուլի մը՝ Ղարաբաղ պէ՛տք է վերադառնայ բանակցային սեղան: Մենք կը մեկնինք անկէ, որ զինադուլ կնքելու փաստաթուղթի մշակման շրջանակային փուլին, այդ մէկը կրնար յենակէտ ըլլալ>>։ Իսկ Լեռնային Ղարաբաղի <<սթաթիւս քօ>>ի փոփոխութեան մասին հարցումի մը, ռուս համանախագահը պատասխանեց, թէ այդ հարցը տուեալ պահուն բանակցութեանց թեմա է:

ԵԱՀԿ Մինսկի խմբակի ֆրանսացի համանախագահ Փիեռ Անտրէ, իր կարգին պատասխանելով այն հարցումին, թէ Մինսկի խմբակը ճշդա՞ծ է, թէ ո՛վ է աննախադէպ մագլցումին պատասխանատուն՝ ըսաւ, թէ իրենք (համանախագահները) չունին լիազօրութիւն բացայայտելու, թէ ո՛վ սկսած է այդ մագլցման: <<Մեզի համար կարեւորը այն է, որ զինադուլը, որ ձեռք բերուած է Մոսկուայի մէջ, շարունակուի այնքա՛ն երկար ժամանակով, որքան կարելի է, եւ նաեւ սկսին քաղաքական բանակցութիւնները>>, նշեց ան:

Ապա ամերիկացի համանախագահը՝ Ուորլիք, պատասխանելով այն հարցումին, թէ ինչո՞ւ Թուրքիան, որ ԵԱՀԿի անդամ է, չի հեռացուիր այդ կառոյցէն՝ ատրպէյճանական կողմին զօրակցելուն եւ օժանդակելուն պատճառով, բան մը, որուն մասին կը վկայեն վերջին օրերուն Անգարայի կատարած յայտարարութիւնները, յայտնեց. <<Եթէ կը յիշէք, քանի մը օր առաջ, երբ մենք Վիեննա էինք, առաջին անգամ որդեգրուեցաւ շատ խիստ յայտարարութիւն մը՝ կոչ ուղղելով կողմերուն զսպուածութեան, զինադուլի պահպանման, բանակցային հոլովոյթի ձեռնարկման եւ համակողմանի կարգաւորման, իսկ Թուրքիան իր աջակցութիւնը յայտնեց համանախագահներուն: Եկէք յստա՛կ ըլլանք… Թուրքիան միացաւ այս յայտարարութեան եւ իր ստորագրութիւնը դրաւ անոր վրայ: Մենք պատրաստ ենք աշխատելու Մինսկի խմբակի բոլոր երկիրներուն, ներառեալ՝ Թուրքիոյ հետ>>: Ան ընդգծեց նաեւ, որ Մինսկի խմբակի համանախագահներուն կազմի փոփոխութեան հարցը օրակարգի վրայ չէ՛: