<<ՀԱՅՐԵՆԻՔ>>Ի ՀԱՐՑԱԶՐՈՅՑԸ ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆԻ ՀԵՏ

Ստորեւ կը հրատարակենք հարցազրոյց մը, կատարուած <<Հայրենիք>>ի խմբագրութեան կողմէ, քրտամէտ Ժողովուրդներու ժողովրդավարական կուսակցութեան խորհրդարանական Կարօ Փայլանի հետ: Հարցազրոյցը կատարուած է Չորեքշաբթի, Հոկտեմբեր 5ին, <<Հայրենիք>>ի երդիքին տակ, Փայլանի այցելութեան ընթացքին:

<<ՀԱՅՐԵՆԻՔ>>- Հաւանաբար նախապէս հարցադրուած է, թէ աւելի շատ կրթական հարցերով կը զբաղէիք եւ այժմ՝ քաղաքականութեամբ: Արդեօք կարելի՞ է մանրամասնել:

ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ- Ուսանած եմ տնտեսագիտութիւն եւ այո՛, ճիշդ է, որ քաղաքական կեանքէ հեռու կրթական հարցերով զբաղուած եմ, սակայն իբրեւ ուսանող միշտ ալ մտահոգուած եմ ընկերային կեանքէն ներս ստեղծուած անիրաւութեամբ, ժողովրդավարական օրէնքներու բացակայութեամբ: Հետզհետէ նկատելով, թէ կատարուածը անարդար է, մէջս այն զգացումը ունեցայ, թէ այսպէս կարելի չէ շարունակել եւ պէտք է գործի լծուիլ: Իննսունականներէն ի վեր, Պոլսոյ մէջ այս առնչութեամբ պայքար կը մղենք: Չէ՛ք կրնար երեւակայել, թէ ի՜նչ դաժան պայմաններու տակ կ՛ապրէին փոքրամասնութիւնները, ըլլան անոնք ալաուի, քիւրտ կամ հայ: Աշխատանք կար կատարելիք եւ դեռ ալ շատ բան ունինք ընելիք: Քրտամէտ Ժողովուրդներու ժողովրդավարական կուսակցութիւնը կազմուեցաւ նմանօրինակ պայմաններու տակ: Մեր առաջնահերթութիւնն է արդարութիւն եւ ժողովրդավարութիւն ստեղծել՝ պայքարելով ազգայնամոլութեան դէմ:

<<ՀԱՅՐԵՆԻՔ>>- Ի՞նչ է ձեզի համար, հայ պատգամաւորին պարտականութիւնը Թուրքիոյ խորհրդարանէն ներս:

ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ- Կը շեշտեմ անգամ մը եւս, թէ իմ նպատակս եւ ինծի նման գաղափարակից ընկերներուս նպատակն է Թուրքիան վերածել ժողովրդավարական պայմաններու վրայ հիմնուած երկրի մը: Միայն ու միայն ժողովրդավարական կանոններ կիրարկող Թուրքիա մը կրնայ պատշաճօրէն ճանչնալ Հայոց Ցեղասպանութիւնը: Պատահած է ահաւոր ջարդ մը՝ Ցեղասպանութիւն մը, եւ ցայսօր ղեկավարութիւնը կը ծածկէ այս իրականութիւնը եւ ստելով ու զանազան պատճառաբանութիւններ տալով՝ կը փորձէ մոռցնել տալ ահաւոր աղէտը:

Պիտի զարմանաք, եթէ հաստատեմ, որ խորհրդարանէն ներս երեսփոխաններու ջախջախիչ մեծամասնութիւնը տեղեակ չէ Հայոց Ցեղասպանութեան մասին, կամ ալ աւելի ճիշդը՝ ապատեղեակ է: Շատեր կը կարծեն, իմացած են, թէ հակառակն է որ պատահած է, այսինքն մենք՝ հայերս սպառնացած ենք, մենք է, որ տեղացիներուն շահագործած ու օգտագործած ենք այն աստիճան, որ նոյնիսկ սպանութիւններ կատարած ենք… Եւ բազմաթիւ երեսփոխաններ համոզուած են, թէ ա՛յս տարբերակն է իրականութիւնը:

Անշուշտ այս մտածելակերպը կը տանի դէպի ազգայնամոլութեան գիրկը: Հետզհետէ, թուրք երեսփոխաններէ կը լսենք, թէ քիւրտերն ու հայերը ամէն ճիգ կը թափեն, որպէսզի տկարանան մեր պետութիւնն ու ղեկավարութիւնը: Վախի մէջ են այս մարդիկը, եւ նմանօրինակ հաստատումներով աւելի կը պղտորեն ներկայ իրավիճակը, երեւոյթ մը, որ ինքնաբերաբար կ՛ազդէ երկրէն ներս ժողովրդավարական կանոններ եւ օրէնքներ հաստատելու գործին վրայ:

<<ՀԱՅՐԵՆԻՔ>>- Մնանք խորհրդարանէն ներս: Այսօր երեք հայորդիներ տիրացած են աթոռներու: Երեք տարբեր բեւեռներու ներկայացուցիչներ՝ քրտամէտ Ժողովուրդներու ժողովրդավարական կուսակցութեան պատկանող Կարօ Փայլանի կողքին կը գործեն նաեւ ընդդիմադիր Ժողովրդային-Հանրապետական կուսակցութենէն Սելինա Տողան եւ Էրտողանի իշխող Արդարութիւն եւ Բարգաւաճում կուսակցութենէն Մարգար Եսայեան: Ինչպէ՞ս կ՛ընթանան գործերը: Որոշ համագործակցութիւն գոյութիւն ունի՞, թէ բոլորովին անգործակցութիւն կը տիրէ:

ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ- Քաջատեղեակ եմ, թէ ի՛նչ խոր նշանակութիւն ունի հայ պատգամաւոր մը Թուրքիոյ խորհրդարանին մէջ: Շարունակ շեշտած ու կրկնած եմ, թէ թափանցիկ քաղաքականութիւն պիտի վարեմ եւ բուռն կերպով ժխտողական քաղաքականութեան դէմ պիտի պայքարիմ, յատկապէս, երբ խնդրոյ առարկայ հարցը մեր համայնքին վերաբերող բարդ խնդիրներն են:

Մորթիս վրայ կը զգամ պատասխանատուութիւնն ու գիտակցութիւնը՝ հայութիւնը շահագրգռող խնդիրներով զբաղելու:

Խորհրդարանէն ներս, մնացեալ երկու հայ ներկայացուցիչներուն մասին անդրադառնալով՝ նշեմ, թէ ընդդիմադիր Ժողովրդային-Հանրապետական կուսակցութեան պատգամաւոր Սելինա Տողանին ծանօթ եմ տարիներէ ի վեր: Ինքն ալ կը հաւատայ եւ կը պայքարի յանուն ժողովրդավարութեան: Սակայն, իրեն ալ յայտնած եմ եւ բազմիցս կրկնած, թէ իր պատկանած կուսակցութիւնը ժողովրդավարական հիմերու վրայ չէ, որ կը գործէ, այլ աւելի ազգայնամոլ է:

Հայութեան վերաբերող հարցերու առնչութեամբ, շարունակ կը գործակցիմ Սելինայի հետ: Էրտողանի Արդարութիւն եւ Բարգաւաճում կուսակցութեան պատգամաւոր Մարգար Եսայեանի կապակցութեամբ, հարցը տարբեր ձեւով պէտք է դիտել: Տարուած ըլլալով իր կուսակցութեան ծաւալողապաշտ գաղափարները եւ գործունէութեամբ, ի նպաստ հայութեան ոչ մէկ դիրքորոշում որդեգրած է Եսայեան ընտրութենէն ի վեր: Հասկնալի են պայմանները, սակայն միեւնոյն ժամանակ՝ քննադատելի:

Հոս անգամ մը եւս նշեմ, թէ վերոյիշեալ երկու կուսակցութիւնները, զորս Սելինան եւ Մարգարը կը ներկայացնեն, կեդրոնացեալ ձեւով կը գործեն եւ բնականաբար

կուսակցութեան շահերը ամէն բանէ վեր կը նկատեն: Բան մը, որ տրամաբանական է, բայց երբ ազգայնամոլ որոշ զգացումներ կան, կրնան ծայրայեղութիւններ ստեղծել:

<<ՀԱՅՐԵՆԻՔ>>- Անդրադառնալով Ժողովուրդներու ժողովրդավարական կուսակցութեան՝ կարելի՞ է յաւելեալ մանրամասնութիւն տալ կուսակցութեան պահանջները Արեւմուտքէն:

ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ- Մենք բազմիցս բեմահարթակներէ բացատրած ենք, սրտբացօրէն եւ ամենայն յստակութեամբ, թէ Թուրքիոյ մէջ կարիքը կայ իսկական ժողովրդավարական օրէնքներու կիրարկման եւ ապակեդրոն գործելու դրութեան: Այս գծով կը կարծէինք, թէ կրցած էինք արեւմտեան աշխարհին փոխանցել իսկական իրավիճակը, սակայն դժբախտաբար Արեւմուտքը կուրօրէն կը հետեւի ներկայ Էրտողանեան վարչակարգի մութ հաշիւներուն: Աւելի քան տարի մը առաջ կը կարծէինք, թէ այս գծով կրցած ենք որոշ յառաջխաղացք արձանագրել, սակայն ներկայ իրավիճակը Թուրքիոյ արեւելեան շրջաններէն ներս, եւ աւելին՝ Սուրիոյ հիմնահարցին առնչութեամբ կատարուած իրադարձութիւններն ու Էրտողանի ղեկավարութեան միջամտութիւնները՝ ծայրայեղականներու կողքին, ցոյց կու տան, թէ ժողովրդավարութիւն եւ արդարութիւն քարոզող Արեւմուտքը իր կռնակը դարձուցած է Արեւելքի ժողովրդավարութիւն պահանջող եւ անոր համար ալ պայքարող խմբաւորումներուն: Մտահոգութիւնը այն է, թէ ա-րեւմտեան երկիրները լաւապէս տեղեակ են, թէ ծաւալողապաշտ առաջնորդ մըն է, որ կը ղեկավարէ Թուրքիան եւ հակառակ ասոր՝ կը շարունակուին նիւթական օժանդակութիւնները: Ինչ որ կը պատահի այսօր Հալէպի մէջ, նոյնը կրնայ պատահիլ Պոլսոյ մէջ։ …Եւ դժբախտաբար Արեւմուտքը պիտի չմտահոգուի փոքրամասնութիւններու առջեւ ցց-ուած դժնդակ պայմաններով եւ ստեղծուած ահաւոր կացութեամբ:

Կ՛ուղղուինք դէպի բեւեռացում, եւ այս բեւեռացման յանցաւորը Արեւմուտքն է: Ինքն է, որ հեռացնելով յատկապէս քրիստոնեայ փոքրամասնութիւնները Արեւելքէն, կը ստեղծէ նմանօրինակ անհանդուրժելի կացութիւն: Մենք Արեւելքի մէջ պիտի չուզէինք կրօնամոլ երկիրներ եւ ղեկավարութիւններ, այլ ժողովրդավարական կանոնները գործադրող պետութիւն մը, որ, անգամ մը եւս կը կրկնեմ, պէտք է գործէ ապակեդրոն ոճով:

<<ՀԱՅՐԵՆԻՔ>>- Այլ մանրամասնութիւն մը. Ժողովուրդներու ժողովրդավարական կուսակցութեան ծրագիրին մէջ յատուկ Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման եւ Հայ Դատի հետապնդման գծով մշակումներ կա՞ն:

ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ- Ժողովուրդներու Ժողովրդավարական կուսակցութեան ծրագիրին մէջ յստակօրէն կը նշուի հայոց եւ ասորիներու ցեղասպանութիւնն ու այդ գծով կատարուելիք ճանաչման գործին ընթացքը: Մեր կուսակցութեան սկզբունքներէն է, որ այս խնդիրներուն համար պայքարինք միասնաբար, այլ ազգերու հետ:

<<ՀԱՅՐԵՆԻՔ>>- Ատրպէյճանն ու իր լոպիինկը որքա՞ն դեր կը խաղան թէ՛ խորհրդարանէն եւ թէ ընդհանրապէս քաղաքական-յարաբերական բնագաւառէն ներս:

ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ- Յստակ է, թէ Էրտողան կը փորձէ ամէն գինով օգտուիլ Եւրոպայէն եւ անշուշտ նաեւ ծուղակի մէջ ալ ձգել, բազմիցս նիւթական օժանդակութիւն ստանալով: Միեւնոյն ժամանակ, սակայն, խոր եւ սերտ կապ մը գոյութիւն ունի Անգարայի եւ Պաքուի միջեւ: Այս վերջինը, իր նիւթական օժանդակութեամբ եւ լոպիինկի մեքենան գործի լծելով, շարունակ կ՛արծարծէ Արցախի հիմնահարցը, շարունակ աղաւաղելով պատմութիւնը եւ շեշտելով, թէ Հայաստան հողաշերտներ իւրացուցած է Ատրպէյճանէն: Նկատելի է, թէ վերջերս հետզհետէ աւելի կը գործէ ազերի լոպին: Մտահոգիչ է այս երեւոյթը: Եւրոպան ու Արեւմուտքը թող յստակօրէն իմանան, թէ նմանօրինակ աղտոտ խաղեր կը սարքուին:

<<ՀԱՅՐԵՆԻՔ>>- Տեղացի թէ այլ յառաջդիմական գաղափարներու տէր քաղաքագէտներու, գրողներու եւ արուեստագէտներու հետ կապեր եւ մօտէն գործակցութիւններ կը կատարուի՞ն: Օրինակի համար, Գերմանիոյ <<Կանաչներ>>ու ծագումով թուրք ղեկավար Ճեմ Օզտեմիր, որուն հետեւողական աշխատանքին արդիւնքով կարելի եղաւ Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչնալ Պունտըսթակէն ներս, կամ՝ հանրածանօթ գրողներ Օրհան Փամուք կամ Էլիֆ Շաֆաք:

ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ- Մեծ հետաքրքրութեամբ հետեւեցանք Գերմանիոյ Պունտըսթակին մէջ կատարուած անցուդարձներուն. շնորհիւ ծագումով թուրք երեսփոխան Ճեմ Օզտեմիրի (<<Կանաչներ>>) ջանքերուն, Գերմանիա պատշաճօրէն ճանչցաւ Հայոց Ցեղասպանութիւնը, որ կատարուած էր իր դաշնակից Օսմանական Թուրքիոյ կողմէ: Յոյսով ենք, որ Օզտեմիր կը շարունակէ իր գործունէութիւնը եւ կարելիութիւն կը ստեղծուի գործակցելու:

Հանրածանօթ յօդուածագիրներու եւ գրագէտներու գծով, որոշ յուսախաբութիւն մը կարելի է նկատել: Օրինակի համար, վերը նշուած անձնաւորութիւններէն Փամուքը գրեթէ Նիւ Եորքի մէջ կ՛անցընէ իր օրերը, իսկ Շաֆաք արդէն իսկ հաստատուած է Լոնտոն, եւ շարքը երկար է:

<<ՀԱՅՐԵՆԻՔ>>- Իբրեւ եզրակացութիւն՝ անցեալ Յուլիսի ձախողած պետական հարուածին ու անոր յաջորդած դէպքերուն մասին ի՞նչ կարելի է յայտնել:

ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ- Համեմատած յետ-ընտրական առաջին օրերուն, վատ են ներկայ օրերը, եւ կրնայ պատահիլ, որ աւելի ալ վատթարանայ վիճակը: Դժբախտաբար, ինչպէս վերը բացատրեցի, այս ներկայ կացութեան վրայ մեծ դեր ունի Արեւմուտքը: Սակայն յոյսով եմ, որ պայքարը պիտի շարունակենք, եւ ի վերջոյ ժողովրդավարութիւնը յաղթական դուրս պիտի գայ: