ԶԱՐԵՀ ԱՃԷՄԵԱՆ

Այս տարի երկու իրանցի կանայք են մասնակցելու <<Օսկար>>ի Արտասահմանեան ֆիլմերի բաժնում: Առաջինը Նարգէս Աբեարն է՝ իրանական <<Նաֆաս>> (<<Շունչ>>) ֆիլմով, իսկ երկրորդը իրանահայ խոստմնալից կինոռեժիսոր Անահիտ Աբադն է:

<<Եւա>> ֆիլմը հայ-իրանական միատեղ արտադրութիւն է եւ ներկայացնելու է Հայաստանը <<Օսկար>>ի Օտարալեզու ֆիլմերի բաժնում:

<<Եւա>>ն մի կնոջ պատմութիւն է, որ ձգտում է հեռանալ իր կեանքի պատմութեան տխուր իրադարձութիւններից եւ իր աղջկայ հետ ապաստան է գտնում իր բարեկամների տանը՝ Արցախի գիւղերից մէկում, սակայն նրա անցեալը իրեն թոյլ չի տալիս խաղաղուել:

Ֆիլմը համաֆինանսաւորուել է Հայաստայի ազգային կինոկենտրոնի եւ Իրանի <<Ֆարաբի>> կինոյի հիմնարկի կողմից: Հայաստանի անկախութիւնից յետոյ, սա վեցերորդ <<Օսկար>>ի թեկնածուն է, որ ներկայացւում է ակադեմիային: Նախորդ առաջադրումներից ոչ մէկը չեն շահել: Անցեալ տարի, Սարիկ Անդրէասեանի հայ-ռուսական <<Երկրաշարժ>> ֆիլմը, Հայաստանի կինոյի եւ արուեստի ակադեմիայի կողմից մերժուեց, քանի որ նրա անձնակազմի մէջ չկային բաւարար թուով հայեր:

<<Եւա>>ն պատերազմից յետոյ, աւանդական փոքր հայկական գիւղի կանանց պատմութիւնն է: Եւան, իր ամուսնու ողբերգական մահից յետոյ, իր աղջկայ՝ Նարէի հետ փախել է նրա ազդեցիկ ընտանիքից: Նա ապաստան է գտնում Լեռնային Ղարաբաղի գիւղերից մէկում, որպէս անծանօթ, եւ պարտաւոր է ապրել գիւղի ամէնօրեայ կեանքը, իր ինքնութիւնը քօղարկելու համար:

Նա նախկինում եղել է այս փոքրիկ գիւղում եւ սիրահարուել է, երբ որպէս բժիշկ ապաքինում էր պատերազմի վիրաւորներին: Տարիներ անց վստահ է, որ կարող է վերադառնալ եւ չճանաչուել՝ աշխատելով որպէս ուսուցիչ:

Եւան միակ անձը չէ, որ կեանքի գաղտնիքներ ունի: Այստեղ, նա հանդիպում է մէկ այլ կնոջ, որը ցանկանում է փախչել իր պատերազմական ողբերգութիւնից եւ իր չծնուած երեխային վիժելու միջոցներ է փնտռում, ու այսպէս, երկու կնոջ անցեալն ու ներկան հասնում են միմիանց՝ լուծումներ գտնելով երկուսի ներկայի խնդիրների համար:

Իրանցի հայազգի ռեժիսոր Անահիտ Աբադը, որի ընտանեկան արմատները հասնում են մինչեւ Գանձակ, ծնուել ու ապրել է Թեհրանում: Իր առաջին փորձերը կինոյի աշխարհում սկսել են պատանեկան տարիքից: Անահիտը դեռ 14-15 տարեկանում կինոյի մասին յօդուածներ է գրել Իրանի հայկական <<Ալիք>> օրաթերթում: Կինոյի հետ աշխատանքային կապը սկսուել է ուսանողութեան շրջանում՝ 1992 թուականից:

Թէեւ <<Եւա>>ն Անահիտի նկարած առաջին լիամետրաժ խաղարկային ֆիլմն է Հայաստանում, սակայն Անահիտ Աբադը ճանաչուած դէմք է իրանական կինոյի աշխարհում եւ աշխատել է Իրանի յայտնի ռեժիսորների հետ: Իր ստեղծագործական կեանքում միշտ էլ ներկայ են եղել Հայաստանն ու հայութիւնը: Իր առաջին մասնակցութիւնը եղել է <<Տաւարիշ>> կինոյի կազմակերպչական գործերին: Աւելի ուշ՝ 1992 թուականին, երբ դեռ ուսանում էր Իրանի կինոյի եւ թատրոնի համալսարանի կինոռեժիսուրայի բաժնում, աշխատել է Ալի Ռեզա Դաւուդնեժադի՝ Հայաստանում նկարահանուող <<Զինաթափում>> ֆիլմին, իբրեւ երկրորդ ռեժիսոր:

Իրանում մի շարք նախագծերում աշխատել է որպէս երկրորդ ռեժիսոր, տնօրէն եւ արտադրող, նաեւ նկարահանել է վաւերագրական եւ կարճամետրաժ ֆիլմեր՝ հայկական թեմաներով. <<Իմ մանկապարտէզը>>, <<Իմ Մանկութիւնը>>, <<Իրանահայերի Դերն Իրանական Կինոյի Պատմութեան Մէջ>>, <<Հին Ջուղան Եւ Ջուղայեցիները>> եւ մի շարք այլ վաւերագրականներ: Դրանց յաջորդել են մի քանի լիամետրաժ գեղարուեստական ֆիլմեր, սերեալներ եւ վաւերագրական կինոնախագծեր:

Այն հարցումին, թէ իր ստեղծագործական միտքը Հայաստանո՞ւմ, թէ Իրանում է միս ու արիւն ստանում, նա պատասխանում է. <<Երկու տեղում էլ արարում եմ, բայց, անկեղծ ասած, Հայաստանում մի տեսակ աւելի լաւ եմ զգում, մտածում եմ միւս ֆիլմս էլ նկարել այստեղ: Մի խօսքով, նոր սցենար եմ գրում: Անշո՛ւշտ, նոյն կերպ է նաեւ Իրանում: Չէ՞ որ այնտեղ եմ ծնուել, Թեհրանում եմ ապրում: Սակայն, փաստն այն է, որ այստեղ ինձ լաւ եմ զգում, մի բան կայ հոգուս խորքում, որ չեմ հասկանում, թէ ի՛նչ է: Այստեղ միտքս ծաղկում է, երեւակայութիւնս՝ ճախրում>>:

<<Եւա>>ի ամերիկեան պրեմիէրան տեղի ունեցաւ Ասիական համաշխարհային կինոփառատօնում, Նոյեմբերի 2017ին, Կալիֆորնիայի Քալվըր քաղաքի <<Արքլայ>>չ թատրոնում: <<Եւա>>ի բեմադրութիւնը միջազգային պաստառներին, անկախ նրանից, թէ ի՛նչ մրցանակների կ՛արժանանայ, լաւագոյն առիթներից է, որով աշխարհը կը ծանօթանայ <<հայկական>> Արցախի իրականութեան հետ: Մեզ համար իբրեւ ժողովուրդ, հէնց այդքանի համար դափնիների արժանի են Անահիտ Աբադն ու ֆիլմի ողջ անձնակազմը:

Անահիտ Աբադը այս տարի անցել է Արտասահմանեան լաւագոյն ֆիլմերի համար ակադեմիայի մրցանակի անուանակարգի կանանց շարքին, մի շարք, որ այս տարի ներգրաւում է մասնակից ռեժիսորների քսանեօթ տոկոսը: