ԵՐԵՒԱՆ - 22 Ապրլին Երեւանի մէջ մեկնարկած <<Ընդդէմ ցեղասպանութեան յանցագործութեան>> երկօրեայ միջազգային համագումարին ընթացքին Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսեան իր ելոյթին մէջ հաստատած է, որ այդ նախաձեռնութիւնը Ցեղասպանութեան 100ամեակի ծիրին մէջ կազմակերպուող ձեռնարկներուն կեդրոնականներէն կը նկատուի։

<<Հայերիս համար յիշողութիւնը բարոյական պարտաւորութիւն է եւ, միաժամանակ, անբաժանելի անհատական եւ կոլեկտիւ իրաւունք: Բարոյական պարտաւորութիւն եւ իրաւունք է յիշելու մէկուկէս միլիոն մեր նահատակներին, հարիւր հազարաւորների կրած անմարդկային զրկանքները, հազարամեակների ընթացքում մեր ժողովրդի կուտակած նիւթական եւ հոգեւոր ժառանգութեան կորուստը>>, հաստատած է ան։

Մարդկութեան կեանքին մէջ սպանդներուն ու անոնց անպատժելիութեան մասին խօսելով՝ նախագահը նշած է. <<Ցեղասպանութեան իրականացումը հետեւանք է ոչ միայն տուեալ պետութեան կամ հասարակութեան ներսում գրանցուող զարգացումների, այլ նաեւ ողջ միջազգային համակարգի ձախողման: Մէկ անգամ չէ ապացուցուել, որ անպատժելիութիւնը ցեղասպանութեան կրկ-նութեան նախադրեալ է: Հայոց Ցեղասպանութիւնը եւ Հոլոքոստը հնարաւոր եղաւ իրականացնել համապատասխանաբար Առաջին եւ Երկրորդ աշխարհամարտերի ընթացքում: Միջազգային հանրութիւնը չկարողացաւ կանխել դրանց եւ միւս ցեղասպանութիւնների իրականացումը: Այժմ յիշողութեան միջոցով է հնարաւոր պատկերացնել այն մեծագոյն կորուստը, որ համաշխարհային քաղաքակրթութիւնը կրել է ցեղասպանութիւնների հետեւանքով: Անհնարին է բառերով նկարագրել մարդկային արժէքային համակարգի խեղման այն աստիճանը, որն ընկած է այս սարսափելի ոճիրի նախաձեռնման հիմքում: Ցեղասպանութիւնների վերաբերեալ մեր յիշողութիւններում մեծ է երախտագիտութեան տեղը՝ երախտագիտութիւն մարդկային առաքինութեան հանդէպ, որը ցեղասպանութիւնների ընթացքում փրկել է հազարաւոր կեանքեր: Այդպիսի պատմութիւնները բազմաթիւ են:

Ցեղասպանութեան ճանաչման, դատապարտման եւ հետեւանքների վերացման գործում հետեւողական ջանքեր գործադրելուց զատ մեր արտաքին քաղաքականութեան օրակարգում առանցքային տեղ է զբաղեցնում ցեղասպանութիւնների կանխարգելման ուղղութեամբ ակտիւ դերակատարութեան ստանձնումը: Ընդ որում, այս ուղղութիւնները փոխկապակցուած են, քանզի անցեալում տեղի ունեցած ցեղասպանութիւնների ճանաչումն ու դատապարտումը ապագայում մարդկութեան դէմ յանցագործութիւնների կանխարգելման գործում անգնահատելի դերակատարութիւն ունեն: Այդ է պատճառը, որ մենք մեծ տեղ ենք յատկացնում ցեղասպանութեան կանխարգելման հիմնախնդրին՝ եւս մէկ անգամ ընդգծելով մարդկային քաղաքակրթութեանն անյարիր երեւոյթների դէմ պայքարում մեր անսասան վճռականութեան եւ քաղաքական կամքի ամրագրումը>>, ըսած է նախագահը:

Նախագահ Սարգսեան անդրադարձած է նաեւ ցեղասպանութեան եզրին. <<Միանշանակ է, որ մինչ այժմ միջազգային իրաւունքի տեսաբանների եւ պատմաբանների կողմից զգալի աշխատանք է տարուել <<ցեղասպանութիւն>> եզրոյթի իրաւական ամրագրման, ինչպէս նաեւ այդ յանցագործութեան պատժի մեխանիզմների մշակման ուղղութեամբ: Միանշանակ է նաեւ, որ վերը նշուած ուղղութիւններով անուրանալի եւ յաճախ առաջնորդող դերակատարութիւն են ունեցել հասարակական-քաղաքական շրջանակները, լրագրողները, խորհրդարանականները: Ասուածն ամբողջովին տեղին է նաեւ Հայոց Ցեղասպանութեան դէպքում: 1915-16 թթ. համաշխարհային մամուլը լի էր հայերի զանգուածային կոտորածների մասին պատմող ահասարսուռ յօդուածներով: 1915թ. ամերիկեան հեղինակաւոր <<Նիւ Եորք Թայմս>> թերթը 145 յօդուած տպագրեց, որոնց խորագրերից էր՝ <<æարդերը դադարեցնելու կոչ՝ ուղղուած Օսմանեան կայսրութեանը>>: Թերթի կողմից հայ ժողովրդի դէմ իրականացուած ոճրագործութիւնը բնորոշուեց որպէս <<համակարգուած>>, <<լիազօրուած>> եւ <<կառավարութեան կողմից կազմակերպուած>>:
Հայաստանի նախագահը յատուկ կերպով շեշտը դրած է նաեւ հայութեան վերածնունդին վրայ. <<Այս համատեքստում մեր կարեւորագոյն ուղերձներից մէկն էլ վերածնունդն է: 100 տարի առաջ հայ ժողովուրդը վերապրեց իր պատմութեան ամենամութ եւ դաժան էջը: Արհաւիրքը, որ բաժին ընկաւ մեր նախնիներին, իրօք աննախադէպ էր իր մասշտաբներով, սակայն այսօր, 100 տարի անց, ոգեկոչելով իր զոհերին՝ հայ ժողովուրդը համայն աշխարհին ներկայանում է անկախ պետութեամբ, ազատ Արցախով, հայապահպանութեան եւ յանուն Հայաստանի զարգացման արժէքներով ապրող կենսունակ Սփիւռքով՝ համամարդկային քաղաքակրթութեան զարգացման մէջ նոր ներդրումներ ունենալու ձգտումով:

Այս ամէնի հիմքը հայ ժողովրդի վերածնունդն է: Թերեւս հէնց այստեղ դրսեւորուեց մեր ժողովրդի ամենագլխաւոր յատկութիւնը՝ չնայած բոլոր դժուարութիւններին եւ դժբախտութիւններին, համամարդկային արժէքների հանդէպ հաւատը պահպանելու, իր մէջ կառուցելու եւ արարելու ուժ գտնելու ունակութիւնը: Արդէն 1918թ. վերականգնուեց դարեր առաջ կորսուած հայկական պետականութիւնը: Այնուհետեւ, խորհրդային ժամանակներում հայ ժողովուրդը ստեղծեց հոգեւոր եւ նիւթական բազում արժէքներ՝ մասնակցելով համաշխարհային գիտական եւ մշակութային շտեմարանի հարստացմանը: Հայ ժողովրդի վերածննդի գագաթնակէտը 1991 թուականի համազգային զարթօնքն էր, Հայաստանի նորանկախ Հանրապետութեան անդամակցութիւնը ինքնիշխան պետութիւնների համաշխարհային ընտանիքին:
Հայ ժողովուրդը վերածնունդ ապրեց ոչ միայն իր հայրենիքում, այլեւ Սփիւռքում: Հայոց Ցեղասպանութեան հետեւանքով աշխարհի տարբեր երկրներում ապաստան գտած հայորդիները յաջողութեամբ ինտեգրուեցին իրենց ընդունած հասարակութիւններում՝ միեւնոյն ժամանակ պահպանելով հայկական ինքնութիւնը եւ Հայաստանի հետ խոր կապի գիտակցումը:

Ուստի Հայոց Ցեղասպանութեան 100րդ տարելիցին մենք բաց ճակատով ենք եւ վստահաբար յայտարարում ենք, որ այն, ինչին ցանկանում էին հասնել Հայոց Ցեղասպանութեան կազմակերպիչները, չի յաջողուել: Աւելին, հայ ժողովրդին ոչնչացնելու փորձին մեր պատասխանը պետականութեան կառուցումն է, մեր վերածնունդն է, որն այսօր այլեւս անշրջելի է>>: